Tüketici Fiyatları Endeksi (TÜFE) ve Üretici Fiyatları Endeksi (ÜFE) Nedir?

TÜFE Nedir?

TÜFEnin açılımı “tüketici fiyat endeksi” olarak geçmektedir. Ülkemizdeki başta yiyecek, giyim, lokanta, seyahat ve hizmet harcamaları olmak üzere pek çok ürünü ve hizmeti içermektedir. Bunların arasında en çok tüketilenler ise alkol, tütün, gıda olmaktadır. Dolayısıyla bu sektörlerdeki fiyatların değişimi TÜFE’yi en çok etkileyen unsurlar olacaktır.

Tüfe Nasıl Hesaplanır?

TÜFE hesaplanırken ülkemiz 5 coğrafi bölgeye ayrılır ve 16 şehirdeki satılan ürünlerin fiyatı aylık olarak araştırılır. Tüketim olarak harcanan ne kadar mal ve hizmet bulunuyorsa bunların fiyatları araştırılır ve bir sepette toplanır. TÜFEyi etkileyen ürün gruplarını yukarıda saymıştık, bu ürünlerin toplamı 650 adetten oluşmaktadır. Tüm bu ürünlerin fiyat endeksleri toplanarak ortalama fiyat değeri bulunur.

Tüketici fiyat endeksi, Devlet İstatistik Enstitüsü tarafından her ayın 25’ine kadar bilgi toplar ve ayın 25’inden sonra TÜFEyi İstanbul Ticaret Odası vasıtasıyla açıklar. Ayın 25’inden sonra yapılan araştırmalar ise gelecek ayın araştırmasına dahi edilir. Ayrıca aylık TÜFE oranları toplanarak yıllık TÜFEyi oluşturur.

ÜFE Nedir?

ÜFE, “üretici fiyat endeksi anlamına gelmektedir. ÜFE dört gruba ayrılır. Bunlar; imalat, madencilik, enerji ve tarımdır. ÜFEde bu sektörlerden alınan fiyat endeksleri her ayın 25’ine kadar toplanır ve ÜFE oranı açıklanır.

Üretim sektörleri arasında imalat sektörü, yaklaşık %72 oranında etkiliyken, tarım sektörü yaklaşık %22 oranında etkilidir. Buradan da anlaşılacağı üzere ÜFEyi etkileyen gruplardan en önemli ikisi üretim ve tarımdır.

ÜFE Nasıl Hesaplanır?

ÜFE hesaplanırken yukarıda saydığımız dört sektörü ve toplamda 640 ürünü kapsamaktadır. Bu 640 ürünün fiyatları her ay tespit edilir. Daha sonra 640 üründen oluşturulan sepetin ortalama bir fiyatı ortaya çıkar. Devlet İstatistik Enstitüsü bu fiyatların bilgisini her ay düzenli olarak toplar ve bilgi alır. Daha sonra ÜFE oranı hesaplanarak İstanbul Ticaret Odası tarafından yayımlanır.

Bu sektördeki 1-2 üründe meydana gelecek ufak fiyat artışları genel sektördeki artışlara sebep olur. Özellikle imalat sektörü ÜFEyi en çok etkileyen sektördür. Yani imalat sektöründen bir ürünün fiyatının çok az artmasıyla ÜFE oranı etkilenir.

TÜFE ve ÜFE Enflasyonu Nasıl Etkiler?

TÜFE ve ÜFEnin enflasyonu etkileme şekli iki şekilde gerçekleşmektedir. Birincisi, talep enflasyonu, ikincisi ise maliyet enflasyonudur. Eğer arz ettiğimiz ürün veya hizmet talepten daha az olursa bu ürünün veya fiyatın yükselmesi beklenir. Dolayısıyla fiyatların yükselmesiyle enflasyon artacaktır. Halk arasında fiyatların daha da yükseleceği düşünülüyorsa suni olarak enflasyonun artmasına sebep verecektir.

ÜFEdeki değişiklikler üretim sektöründeki fiyatları arttırdığı için ürünlerin tüketiciye sunulurken fiyatların artmasına, dolayısıyla da alım gücünün azalmasına sebep olacaktır. Bunun sonucunda da piyasadaki talep azalacaktır.

Üretim veya tüketim alanındaki dalgalanmalar enflasyon ile doğru orantılıdır. Enflasyonu daha çok ÜFE oranı etkilemektedir. Çünkü üretimdeki yapılan artışlar ekonominin gidişatını etkilemektedir. Aynı zamanda ÜFEnin artması TÜFEnin artacağına işaret etmektedir.