Deflasyon Nedir? Neden Oluşur?

Deflasyon, özetle enflasyonun negatif değer alma durumudur. Yani paranın değerinin yükselmesi ve darlığıdır. Para arzındaki azalma, şirketlerin ve tüketicilerin tasarrufa yönelmesi, yetersiz dış ticaret ve alım gücünün düşmesi sonucunda ortaya çıkar.

Genellikle ekonomik depresyonların yaşandığı dönemlerde ortaya çıkmaktadır. Deflasyon hakim olduğu dönemlerde para ne kadar elde tutulursa alım gücü o kadar artacaktır. Bununla beraber işsizlik oranı artar ve tüketim azalır.

Merkez bankası deflasyonu engellemek için düzenli olarak para arzını ve faiz oranını takip etmektedir. 2008 senesinde dünya genelinde yaşanan ekonomik kriz döneminde Amerikan Merkez Bankası deflasyonu durdurmak için para arzında artışa gitmiştir. Yüksek enflasyon yaratmayacak ölçüde para arzı oluşturularak tüketim talebi arttırıldı ve istihdamda artış elde edildi.

Deflasyonun Nedenleri Nelerdir?

Deflasyonun oluşma nedeni tanım olarak para arzındaki azalmadan kaynaklanır. Genelde uzun süreli parasal genişleme sonucunda deflasyon ortaya çıkar.

Her ne kadar deflasyona sebep olan pek çok neden olsa bile temel olarak iki unsur vardır. Birincisi, üreticilerin ve tüketicilerin genel olarak tasarruf talebinde bulunmasıdır. İkinci neden ise üretici şirketlerin zarar etmeye başlamasıyla ortaya çıkan işsizlik olacaktır.

Deflasyonist Nedir?

Deflasyonist; harcama eksiği anlamına gelmektedir. Yani, bir bakıma tüketimin azalması olarak ifade edilebilir. Bu sorunu çözebilmek için genişletici politikaya ve vergilerin azaltılması gerekebilir. Deflasyonist açık içerisinde bulunan bir ekonomik durumda genişletici maliye politikası oluşturarak ekonomide istihdam arttırılır.

Deflasyonun Etkileri ve Sonuçları Nelerdir?

Deflasyon dönemlerinde en net olarak gözlemlenen durum, milli gelir ve istihdamın düşmesidir. Bunun yanında stok artışı gözlemlenir, işsizlik artar ve fiyatlarda gerileme görülür. Buna bağlı olarak refah seviyesinde ve ücretlerde de düşüş yaşanır.

Üretim yapan firmaların kâr oranı düşeceği için üretimi azaltır ve daha az iş gücü talep eder. Dolayısıyla gelirler azalacaktır ve tüketim düşecektir. Bunun sonucunda ise ekonomide durgunluk meydana gelecektir.

Her ne kadar paranın satın alma değeri artmış olsa bile enflasyondan daha büyük sorunlara yol açabilecek bir ekonomik kriz terimidir. Eğer deflasyonist durum aynı hızla büyümeye devam ederse üreticiler üretim yapmaktan vazgeçer ve bunun sonucunda ekonomik durgunluklar ortaya çıkar.

Yazımızın başında bahsettiğimiz gibi 2008 senesinde dünya genelinde yaşanan deflasyonist eğilimlerde ülkeler tüketimi canlandırmayı deneyerek maliye ve para politikaları düzenlemiştir.

Deflasyonist bir ekonomik durum içerisinde ücretlere zam yapılması yerine indirim yapılır. Böylece alım gücü dengelenmiş olur. Örnek vermek gerekirse 10 liralık bir ürünü gelecek sene 8 liraya alıyorsanız ödenen ücretler düşecektir. Böylece alım gücü korunmuş olacaktır. Ancak işten çıkartılanların sayısı artacağı için tüketimde azalma meydana gelecektir. Böylece kısır bir döngü oluşmaktadır.

Eğer ülkede yapılan üretim azalırsa toplumun refah seviyesi de azalacaktır. Bunun sebebi ise yine işsizliği artması ve para yetersizliğidir. Bu ekonomik durumda borçlular zararlı, alıcılar ise karlı çıkacaktır. Yani; bugünün durumuyla 100 lirayla bir gömlek alabildiğinizi düşünelim. Gelecek sene ise deflasyon sonucunda aynı gömleğin 80 lira olduğunu düşünelim. Bu durumda birisine bu sene 100 lira borç verirseniz ve borcunuz gelecek sene size geri ödenirse paranızın değeri artmış olacaktır.

Deflasyon durumunda sabit gelirli kişileri etkileyen bir durum oluşmayabilir. Ancak, bu sadece gün yüzünde görülendir. Çünkü deflasyon ortamında zaman geçtikçe üreticiler büyük kayıplar elde edecek ve bunun sonucunda huzursuzluklar ortaya çıkacaktır.